Conjunctions หรือ สันธาน ที่กล่าวมาแล้วนั้นแบ่งออกเป็นชนิดใหญ่ ๆ ได้ 2 ชนิดคือ
1. Co-ordinate Conjunctions แปลว่า สมสันธาน
2. Subordinate Conjunctions แปลว่า อนุสันธาน
1.1 Co-ordinate Conjunctions (สมสันธาน) ได้แก่ “สันธานที่เชื่อมลงไปแล้ว ทำให้ข้อความนั้นเป็น Compound Sentence คืออเนกัตถะประโยคขึ้นมาทันที” แบ่งออกเป็นชนิดย่อยๆ ตามลักษณะของคำและการใช้ได้ 4 ชนิด มีดังต่อไปนี้ คือ
1. And และคำอื่นซึ่งมีความหมายคล้าย and
2. But และคำอื่นซึ่งมีความหมายคล้าย but
3. Or และคำอื่นซึ่งมีความหมายคล้าย Or
4. So และคำอื่นซึ่งมีความหมายคล้าย so
แต่ละชนิดมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
1) And-type รวมทั้งคำที่มีความหมายคล้าย and นำมาใช้เชื่อมคำที่มี “เนื้อความต่อเนื่องและเชื่อมโยงกัน” (Cumulative หรือ Copulative) ได้แก่ Conjunction ต่อไปนี้
And = และ
Both….and =ทั้ง……….และ………..
Not only…….but also = ไม่เพียงแต่……..ยัง……..อีกด้วย
No less………than = ไม่เท่านั้นแต่………..ยังอีกด้วย
As well as = และ, เช่นเดียวกับ
And………..too = และยัง…………..อีกด้วย
And also………… = และแถมยัง………..อีกด้วย
Nor = และ………….ไม่ ( = and not )
What’s more, = ยิ่งกว่านั้น ยัง……….อีกด้วย
Furthermore = ยิ่งกว่านั้น ยัง………อีกด้วย
Moreover = ยิ่งกว่านั้น ยัง…………..อีกด้วย
Besides = บอกจากนั้นยัง……………
Likewise = ยิ่งกว่านั้น ยัง………..อีกด้วย
Again = ยิ่งกว่านั้น ยัง………………อีกด้วย
หลักเกณฑ์ในการทำ Conjunctions เหล่านี้มาเชื่อมก็คือ คำเหล่านั้นต้องเป็นคำประเภทเดียวกัน และมีเนื้อความเชื่อมโยงสอดคล้องซึ่งกันและกัน เช่น
= Daeng was tired and hungry. แดงเหนื่อยและหิว
= Daeng was tired as well as hungry. แดงเหนื่อยและหิวด้วย
= Daeng was both tired and hungry. แดงเหนื่อยและยังหิวอีกด้วย
= Daeng was not only tired but also hungry. แดงไม่เพียงแต่เหนื่อยยังแถมหิวอีกด้วย
= Daeng was no less tired than hungry. แดงไม่ยิ่งหย่อนในเรื่องเหนื่อยมาก ไปกว่าเรื่องหิวเลย
= Daeng was tired and hungry too. แดงเหนื่อยและยังหิวอีกด้วย
= Daeng was tired and also hungry. แดงเหนื่อยและยังแถมหิวอีกด้วย
(ให้สังเกตว่า ทุกคำเชื่อมคำประเภทเดียวกันคือ tired และ hungry ซึ่งเป็น Adjective ทั้งคู่ และมีความหมายสอดคล้งกัน)
การใช้ Nor
Nor แปลว่า “และก็ไม่…..” ( = and not ) สันธานคำนี้มีไว้สำหรับเชื่อมประโยคซึ่งมี not ทั้งสองประโยค (พูดง่ายๆ ก็คือ เชื่อมประโยคปฏิเสธทั้ง 2 ให้เป็นประโยคเดียวกันว่างั้นเถอะ) เช่น
He is not a coward. + He is not a fool.
= He is not a coward nor a fool.
(หรือ = He is not a coward and not a fool.)
เขาไม่ใช่คนขี้ขลาดและก็ไม่ใช่คนโง่
He is not a policeman. He is not a solider.
= He is not a policeman nor a solider.
(หรือ = He is not a policeman and not a solider.)
เขาไม่ได้เป็นทั้งตำรวจและทหาร
อนึ่ง ถ้าข้อความที่ตามหลัง nor เป็นประโยค มักนิยมใช้รูปประโยคเป็น Inversion (คือเรียงคำอย่างประโยคคำถาม) เช่น
I haven’t any time to do it. I haven’t any money.
= I haven’t any time to do it nor do I have any money.
ผมไม่มีวเลาที่จะทำและก็ไม่มีเงินด้วย
She doesn’t like this dress. She doesn’t want it.
= She doesn’t like this dress nor does she want it.
หล่อนไม่ชอบเสื้อผ้าชุดนี้ทั้งยังไม่ต้องการอีกด้วย
การใช้ moreover, what’s more, furthermore, besides, likewise, และ again
คำที่กล่าวมาทั้ง 6 ตัว นี้มีความหมายเช่นเดียวกัน กับ and เพราะฉะนั้นจึงได้จัดคำพวกนี้เข้าใน And type แต่วิธีใช้ต่างกับ and เพราะคำสันธานเหล่านี้มีไว้เพื่อ “บอกข้อความเพิ่มเติม หรือ กล่าวเสริม จากข้อคามที่ได้บอกไปแล้ว” ทั้งนี้ในกรณีที่ผู้พูดได้พูดจบประโยคแรกไปแล้ว แต่มานึกเพิ่มขึ้นได้อีก จึงใช้สันธานเหล่านี้กล่าวขึ้นต้นประโยคที่บอกเพิ่ม ตัวอย่างเช่น เห็นเขาเหนื่อยและ หิวมา จึงได้พูดออกไปว่า……
He is tired and hungry เขาเหนื่อยและหิว
ครั้นผู้พูดได้พูดออกไปเช่นนี้แล้ว บังเอิญตอนหลังนึกขึ้นได้อีกว่า “เขายังหนาวอีกด้วย” ข้อความตอนหลังนี้ เพิ่งนึกได้ภายหลังจากที่พูดประโยคแรกไปแล้ว เราจึงเรียกข้อความตอนหลังนี้ว่า เป็นข้อความกล่าวเสริม ดังนั้นข้อความช่วงหลังนี้จึงต้องใช้สันธาน 6 ตัวนี้ ตัวใดตัวหนึ่งมาเชื่อม จึงจะได้ประโยคดังนี้
He is tired and hunger; moreover,
What’s more,
Furthermore, He is cold.
Besides,
Likewise,
Again,
หมายเหตุ: นักไวยากรณ์บางคน เรียกคำสันธาน 6 ตัวข้างบนี้ว่า เป็น Conjunctive Adverb และให้สังเกตไว้ด้วยว่า สุดข้อความของประโยคที่วางอยู่หน้าคำ Conjunctive Adverb (วิเศษณ์ สันธาน) ทั้ง 6 ตัวนี้ ต้องใส่เครื่องหมาย Semicolon คือ ; ทันที และหลังคำทั้ง 6 ต้องใส่เครื่องหมาย Comma คือ , อีกด้วย เรื่องเล็กๆ น้อยๆ เหล่านี้อย่าให้ผิดพลาดเชียว เดี่ยวจะอายฝรั่งเขาน๊ะจ๊ะ !